بررسی استعاره های تأویلی مولانا بر پایه جری و تطبیق آیات قرآن

Authors

  • لیلا مدیری دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران
Abstract:

جری و تطبیق، اصطلاحی است برگرفته از روایات که از اصل «وحدت معنایی و تکثر مصداقی» مایه می‌گیرد و در حقیقت یکی از معانی اصطلاحی تأویل و عبارت است از انطباق و حمل الفاظ و آیات بر مصادیقی غیر از آنچه آیات آنها نازل شده و قضایای خارجیه غیرمحضی که می‌تواند بر مصادیق، افراد، شرایط و مقتضیات هر زمان قابل‌تطبیق باشد. دلالت روایات نیز بر جری و تطبیق تمام است و اصل آن را ادله نقلی امضا کرده و عقل و عرف نیز بر آن صحه می‌گذارد. برای اظهارات اسرار معرفت و انشای درر مکنون دریای محبت، غالباً از استعاره و مجاز استفاده می‌شود و این دو سبک محور همه روش‌های مختلفی هستند که در تأویل قرآن می‌روند. بنابراین، موضوع مورد بررسی در این مقاله که برای اولین‌بار صورت می‌گیرد پاسخ تحلیلی این پرسش است که سبک مولوی در استخدام جری و تطبیق در استعاره‌های تأویلی قرآنی چگونه است تا از این رهگذر شگردهای تأویلی مولوی در خصوص تأویلات مبتنی بر وحدت معنایی و تکثر مصداقی در خلق استعاره‌های تأویلی مورد بحث قرار گیرد. لذا در این رهگذر از شواهد دیوان شمس و مثنوی استفاده شده و در موارد ممکن به بیان جنبه‌های تشبیه روایی، تشبیه، استعاره یا تمثیل قرآنی، تأویل تطبیقی و استعاره ادبی آنها پرداخته شده است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تأملی بر سبک مولانا در استخدام جری و تطبیق در استعاره‌های تأویلی قرآنی

جری و تطبیق، اصطلاحی است برگرفته از روایات که از اصل آبشخور «وحدت معنایی و تکثر مصداقی» مایه می‌گیرد و در حقیقت یکی از معانی اصطلاحی تأویل و عبارت است از انطباق و حمل الفاظ و آیات بر مصادیقی غیر از آنچه که آیات در باره‌ آنها نازل شده و جزء قضایای خارجیه غیر محضی قرار می‌گیرد که می‌تواند بر مصادیق، افراد، شرایط و مقتضیات هر زمان قابل تطبیق باشد. نتیجه آن‌که دلالت روایات نیز بر جری و تطبیق تمام ا...

full text

ضوابط «جری و تطبیق» صحیح آیات قرآنی

تطبیق آیات قرآن، بر افراد و حوادثی که شرایط آنها، مانند زمان نزول آیات بوده است، بر اساس روشی است که در اصطلاح مفسّرین از آن با عنوان «جری و تطبیق» یاد می‌شود. این روش به معنای تطبیق و تسرّی حکم آیه بر فرد یا حادثه‌ای است و از رموز جاودانگی قرآن به شمار می‌رود که همواره مورد توجّه و کاربرد قرآن پژوهان بوده است؛ امّا برای دوری از اشتباه یا سوء استفاده و نیز با توجه به وجود برخی از «جری و تطبیق»‌های ...

full text

ضوابط «جری و تطبیق» صحیح آیات قرآنی

تطبیق آیات قرآن، بر افراد و حوادثی که شرایط آنها، مانند زمان نزول آیات بوده است، بر اساس روشی است که در اصطلاح مفسّرین از آن با عنوان «جری و تطبیق» یاد می شود. این روش به معنای تطبیق و تسرّی حکم آیه بر فرد یا حادثه ای است و از رموز جاودانگی قرآن به شمار می رود که همواره مورد توجّه و کاربرد قرآن پژوهان بوده است؛ امّا برای دوری از اشتباه یا سوء استفاده و نیز با توجه به وجود برخی از «جری و تطبیق» های ...

full text

روش‌های به‌کارگیری قاعده جری و تطبیق در حوزه فهم قرآن

الفاظ و معارف قرآن از حقایق و اصولی جامع سرچشمه گرفته‏اند که فرامنطقه‏ای و فراتاریخی می‌باشند. بر این اساس می‏توان با کشف مفهوم حقیقی و حکم جامع و گذر نمودن از خصوصیات مصداقی، مفاد ظاهری آیات را بر مصادیق دیگر تطبیق نمود. بنابراین آنچه این نوشتار به‌دنبال آن است، پرداختن به روش‌های به‌کارگیری قاعده جری و تطبیق می‌باشد و در همین راستا، به بررسی مفهوم و مصداق منطقی و روش تنقیح مناط می‌پردازیم؛ زی...

full text

جایگاه روایات جری و تطبیق در فرایند تفسیر قرآن

روایات جری که بخش زیادی از روایات موجود در تفاسیر روایی ما را شامل می‌شود، همیشه مورد توجه مفسران ما بوده و هست و در ضمن مباحث تفسیری، به این روایات نیز اشاره می‌کنند. اما این سؤال در ذهن ایجاد می‌شود که اصولاً آیا این دسته از روایات، تفسیری به‌شمار می‌روند یا خیر؟ به نظر می‌رسد این روایات صرفاً در صدد انطباق مفهوم عام آیه بر مصداقی عرفی و بدون در نظر گرفتن سیاق آیات قبل و بعد هستند و ازاین‌رو با...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 3

pages  151- 168

publication date 2016-09-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023